کد مطلب:18870 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:7

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

«نفاق» چيست و منافق چگونه رسوا مي​شود؟

نفاق بيماري دروني قلبي و پوشيده است. و خداي سبحان به عنوان تهديد مي​فرمايد كاري نكنيد كه، اين پوشش را برداريم «أَم حَسِب الَّذِين في قُلوبِهم مَرضٌ أَنْ لَنْ يُخرج الله أضْغانهم» محمد/29 كساني كه در دلشان مرضي است، گمان كردند كينه آنان را آشكار نخواهيم كرد؟ آنان كه ايمان ضعيفي دارند و در زمان صلح و آرامش خود را مسلمان مي​دانند ولي در روز ابتلا و امتحان، حاضر نيستند در حفظ و تقويت اسلام بكوشند. از اين رو مي​فرمايد «أَم حَسِبتم أَن تَدخلوا الجَنّة و لَمّا يَأتكم مَثَل الَّذِين خَلوْا من قَبلكم» بقره/214 [پنداشتيد به بهشت خواهيد رفت و حال آنكه آن چه بر پيشينيان گذشت بر سر شما نيامده است؟]



در آغاز نهضت رسول اكرم(ص) كه هنوز جهاد و دفاعلي شروع نشده بود و مسلمانان در آرامش به سر مي​بردند، گمان مي​كردند كه با اقتدا كردن پشت سر رسول خدا(ص) در مسجد النبي اهل بهشت خواهند بود. در اين زمان آيه نازل شد كه اين اعمال براي ورود به بهشت كافي نيست. هنوز جبهه و جهاد را نديده​اند.



قبل از نزول آيه جهاد خدمت حضرت مي​رسيدند و مي​گفتند آيا آيه و سوره جديد يا تكليف و دستور تازه​اي نازل نشده است، تا بدان عمل كرده ثواب ببريم؟ اما وقتي سوره يا آيه​اي كه در آن دستور نبرد و قتال بود نازل مي​شد، اظهار سنگيني و سستي مي​كردند، كه قرآن آنان را به شدت، مورد عتاب قرار داده است. توبه/38.



منافق همان كاري را مي​كند كه موش در سوراخ خود انجام مي​دهد. لانه موش دو سوراخ دارد كه از سوراخي به نام «نافق» به لانه مي​رود و از سوراخ ديگري به نام «قاصع» بيرون مي​جهد. موش در جلو درب خروجي اين سوراخ، قشر نازكي از خاك را حفظ مي​كند، هنگامي كه صدايي به گوشش رسيد و احساس خطر كرد، آن قشر نازك خاك را كنار مي​زند و از لانه مي​گريزد.



خدا مي​فرمايد سرپوش نفاق براي هميشه باقي نمي​ماند، گاهي راه فرار منافق را از دو طرف مي​بنديم و فرصت بيرون رفتن را به او نمي​دهيم و در همان حال او را رسوا و كينه او را برملا مي​سازيم «ولؤ نَشاء لَأريناكَهمْ فَلعرفْتهم بِسيماهم ولَتَعرفنَّهم في لحْن القوْل» محمد/30 [اگر بخواهيم، آنان را به تو نشان مي​دهيم تا سيماي حقيقي آنان را بشناسي، تو از آهنگ سخن به حال آنها پي خواهي برد.]



نفاق روي اين اصل، استوار است كه براي خدا حقيقت و واقعيتي قايل نيست. تفكر منافق نسبت به جهاد، در چهارچوب حس است نه در چارچوب عقل. و مردم را در همين چهارچوب خلاصه مي​كند و براي آنان در حد احساس و ظاهر، واقعيت قايل مي​شود. در حقيقت اين انسان نه خدا را شناخته و نه به اسرار جهان پي برده؛ بلكه خود را فريب داده است.



منافقان سعي مي​كنند كار خوب را در حضور مردم انجام دهند تا مردم آن را ببينند و كار بد را در خفا انجام دهند تا از چشم مردم پنهان بماند. محور ديد منافقان مردم هستند. چنانكه خداوند فرمود «إذْ يُبيّتون ما لا يَرضي مِن القَوْل و كان الله بما يَعملون مُحيطاً» نساء/108 [اينان در شب​نشيني​ها و جلسات سرّي شبانه سخناني مي​گويند كه خدا نمي​پسندد. در حالي كه خدا بر همه اعمال آنها احاطه دارد.]



از رياكاري منافقان در اخفاي بديها و آشكار كردن خوبيها معلوم مي​شود كه معيار و محور نزد آنان مردم هستند.



آنگاه خداي سبحان مي​فرمايد «يَوْم هُمْ بارِزون لا يَخْفي علي الله مِنهم شَيء» غافر/16 و در جاي ديگر «يومئذٍ تُعرضون لاتَخْفي مِنكم خافية» حاقه/18 روزي فرا مي​رسد كه هيچ خفايي در كار نيست. هر كسي هر چه در نهان دارد آشكار مي​شود. باز مي​فرمايد «ولا يَكتُمون الله حديثاً» نساء/42 آن روز چيزي كتمان نمي​شود، هر كس هر چه دارد مي​گويد.

---

آية الله جوادي آملي


حكمت عبادات